Πρόταση Νόμου για την Αναγνώριση και Προστασία των Υπερασπιστών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων & Ειδικές Διατάξεις για την Προστασία των Δικηγόρων
Πρότυπος νόμος για την αναγνώριση και την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΝΟΜΟΥ
Σκοπός του Πρότυπου Νόμου είναι να παράσχει καθοδήγηση και υποστήριξη στα κράτη, εν προκειμένω το Ελληνικό κράτος, αλλά και σε διάφορυς φορείς, προκειμένου να διασφαλίσουν σε εθνικό επίπεδο την πλήρη και αποτελεσματική εφαρμογή της «Διακήρυξης για το δικαίωμα και την ευθύνη των ατόμων και κοινωνικών ομάδων και φορέων για την προώθηση και προάσπιση των διεθνώς αναγνωρισμένων δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών» (στο εξής: Διακήρυξη του ΟΗΕ).
Η νομική αναγνώριση και προστασία των υπερασπιστών συμβάλλει καθοριστικά στη δυνατότητα να εργάζονται εντός ενός ασφαλούς και υποστηρικτικού περιβάλλοντος, χωρίς επιθέσεις, αντίποινα και παράλογους περιορισμούς. Η νομική αναγνώριση και προστασία των υπερασπιστών συμβάλλει επίσης στον γενικότερο σκοπό της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της προώθησης της δημοκρατίας, της χρηστής διακυβέρνησης, της βιώσιμης ανάπτυξης και του σεβασμού του κράτους δικαίου. Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων υπηρετούν και προωθούν τα συμφέροντα των φορέων των δικαιωμάτων, των θυμάτων παραβάσεων και συνολικά της κοινωνίας.
Τα κράτη είναι αυτά που φέρουν την κύρια ευθύνη να εξασφαλίζουν στους υπερασπιστές τη δυνατότητα να εργάζονται ελεύθεροι σε ένα ασφαλές και ευνοϊκό περιβάλλον. Κατά τα τελευταία έτη ένα ευρύ φάσμα εμπειρογνωμόνων και μηχανισμών των Ηνωμένων Εθνών – οι Ειδικές Διαδικασίες, τα όργανα που έχουν συσταθεί δυνάμει των Συνθηκών του ΟΗΕ, το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα – μαζί με εθνικούς φορείς που ασχολούνται με τα ανθρώπινα δικαιώματα καθώς και εμπειρογνώμονες, καλούν τα κράτη να υιοθετήσουν και εφαρμόζουν νομοθεσία που εγγυάται ρητώς τα δικαιώματα της Διακήρυξης και να προβούν στην αναθεώρηση και την τροποποίηση νόμων που περιορίζουν, στιγματίζουν ή ποινικοποιούν το έργο των υπερασπιστών.
Παρά ταύτα, λίγα είναι τα κράτη που έχουν ενσωματώσει πλήρως τη Διακήρυξη στο εθνικό τους δίκαιο και πολλά κράτη εξακολουθούν να εφαρμόζουν νόμους που περιορίζουν την άσκηση θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών, δικαιωμάτων που είναι αναγκαία προκειμένου οι υπερασπιστές να μπορούν να ασκούν το νόμιμο έργο τους. Στις χώρες στις οποίες έχουν θεσπιστεί ειδικοί νόμοι ή πολιτικές για την προστασία των υπερασπιστών, η έλλειψη πόρων ή πολιτικής βούλησης εμποδίζουν την αποτελεσματική τους εφαρμογή.
Στο πλαίσιο αυτό, ο παρών Πρότυπος Νόμος υπηρετεί τρεις βασικούς στόχους:
α. να προσφέρει βοήθεια και τεχνική καθοδήγηση στα κράτη, για την επεξεργασία νομοθεσίας, πολιτικών και θεσμών σε εθνικό επίπεδο προκειμένου να υποστηριχθεί το έργο των υπερασπιστών και να προστατευθούν από αντίποινα και επιθέσεις·
β. να παράσχει ένα εργαλείο στους υπερασπιστές που διεκδικούν ισχυρότερη νομική αναγνώριση και προστασία του σημαντικού τους έργου και
γ. να παράσχει στα κράτη και στους υπερασπιστές ένα εργαλείο που επιτρέπει να μετρηθεί και να αξιολογηθεί η εμβέλεια και η αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων νόμων και πολιτικών.
Διαδικασία που ακολουθήθηκε για τη σύνταξη του Πρότυπου Νόμου
Ο πρότυπος νόμος έχει εγκριθεί από 27 εμπειρογνώμονες υψηλού επιπέδου. Προετοιμάστηκε από την International Service for Human Rights σε διάστημα τριών ετών, κατά το οποίο ελήφθησαν υπόψη τα εξής:
α. συγκριτική νομική έρευνα για τον εντοπισμό καλών πρακτικών και περιοριστικών πρακτικών στον τομέα της αναγνώρισης και της προστασίας των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε 40 περίπου έννομες τάξεις από όλες τις περιοχές του πλανήτη·
β. προσωπικές συνεντεύξεις με περισσότερους από 500 υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από περισσότερα από 110 κράτη από όλες τις περιοχές, υποπεριοχές και νομικές παραδόσεις·
γ. αποστολή παρακολούθησης και συγκριτική ανασκόπηση βιβλιογραφίας και
δ. εκτεταμένη συμβολή υψηλού επιπέδου εμπειρογνωμόνων και νομικώνκατά τη σύνταξη του Πρότυπου Νόμου, στην οποία περιλαμβάνεται διήμερη συνάντηση για την οριστικοποίηση του σχεδίου.
Για την προετοιμασία του Πρότυπου Νόμου παρασχέθηκε, pro bono, η ουσιαστική συνδρομή του γραφείου Freshfields Bruckhaus Deringer.
Πώς πρέπει να χρησιμοποιηθεί ο παρών Πρότυπος Νόμος
Τα Σχόλια επί του Πρότυπου Νόμου προορίζονται να χρησιμεύσουν ως βοήθημα για τους νομοθέτες και τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη σύνταξη της νομοθεσίας για την αναγνώριση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν προορίζονται να αποτελέσουν τμήμα της νομοθεσίας αυτής.
Ο παρών Πρότυπος Νόμος προορίζεται να χρησιμοποιηθεί από ποικίλους χρήστες με ποικίλους τρόπους:
α. από τους νομοθέτες και τους φορείς χάραξης πολιτικής, ως πηγή τεχνικής συνδρομής για την επεξεργασία εθνικής νομοθεσίας για την αναγνώριση και την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή για την αναθεώρηση του εύρους και της αποτελεσματικότητας της υφιστάμενης νομοθεσίας και
β. από τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και από λοιπούς φορείς της κοινωνίας των πολιτών κατά την επεξεργασία προτάσεων για μια εθνική νομοθεσία για την αναγνώριση και την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ως εργαλείο ελέγχου και λογοδοσίας στο πλαίσιο της ανάπτυξης και της αξιολόγησης τέτοιων νόμων και πολιτικών.
Ο παρών Πρότυπος Νόμος σκοπεί να είναι ο πληρέστερος δυνατός, αναγνωρίζοντας συγχρόνως ότι θα απαιτηθεί προσαρμογή στο εθνικό περιβάλλον καθώς και στο εθνικό νομικό και συνταγματικό πλαίσιο.
Οι ουσιαστικές διατάξεις του Πρότυπου Νόμου σκοπούν να παράσχουν, κατ’ ελάχιστον, μία βασική γραμμή αναφοράς και να δώσουν πλήρη ισχύ και αποτελεσματικότητα στις αντίστοιχες διατάξεις της Διακήρυξης του ΟΗΕ.Έχουν ενσωματωθεί ή προταθεί βάσει καλών πρακτικών διάφορες διατάξεις που βαίνουν, ενδεχομένως πέραν των υποχρεώσεων ή των προτύπων που προβλέπονται στη Διακήρυξη του ΟΗΕ ή σε άλλα διεθνή κείμενα.
Ο Πρότυπος Νόμος μπορεί να υιοθετηθεί με ποικίλους τρόπους, ανάλογα με το νομικό πλαίσιο και την παράδοση κάθε κράτους, ενδεχομένως και με συνδυασμό νομοθεσίας και κανονιστικών πράξεων ή νομοθεσίας και προεδρικού ή εκτελεστικού διατάγματος ή νομοθεσίας και πολιτικής.
Έχει ιδιαίτερη σημασία κάθε εθνικός νόμος για την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να προετοιμάζεται και να εφαρμόζεται σε στενή συνεργασία με τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και με λοιπούς φορείς της κοινωνίας των πολιτών, να λαμβάνει υπόψη τη διάσταση του φύλου και να επιδεικνύει ευαισθησία ως προς την ιδιαίτερη κατάσταση και τις ιδιαίτερες ανάγκες προστασίας των γυναικών υπερασπισττριών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των λοιπών ομάδων και κατηγοριών υπερασπιστών που διατρέχουν κίνδυνο.
Έχει επίσης μεγάλη σημασία κάθε νόμος για την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να έχει πολιτική στήριξη σε υψηλό επίπεδο και να συνοδεύεται από επαρκείς πόρους για την πλήρη και αποτελεσματική εφαρμογή του.
Το συνολικό πλαίσιο για την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Επιβάλλεται η επισήμανση ότι ένας ειδικός νόμος για την αναγνώριση και την προστασία των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στηριζόμενος στον παρόντα Πρότυπο Νόμο αποτελεί αναγκαίο αλλά όχι αφ’ εαυτού επαρκές στοιχείο του πλαισίου για ένα σταθερό και υποστηρικτικό περιβάλλον για τους υπερασπιστές. Οι υπερασπιστές με τους οποίους έγινε διαβούλευση στο πλαίσιο του παρόντος Πρότυπου Νόμου συμφώνησαν με την ανάγκη ύπαρξης ειδικών νόμων για την προστασία τους, συγχρόνως υπογράμμισαν όμως την ανάγκη να ελεγχθούν και να τροποποιηθούν νόμοι και πολιτικές που περιορίζουν το έργο τους. Επίσης, παρότι θεωρήθηκε απαραίτητη η ύπαρξη νόμου για την προστασία των υπερασπιστών, οι υπερασπιστές στις συνεντεύξεις τους υποστήριξαν ότι προϋπόθεση για να μπορέσει ένας τέτοιος νόμος να εγγυηθεί ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον για τη δουλειά τους είναι αυτός να συμπληρωθεί και να ενισχυθεί από διάφορα άλλα μέτρα. Τα βασικά στοιχεία που απαιτούνται για να μπορούν οι υπερασπιστές να λειτουργούν εντός ενός ασφαλούς και υποστηρικτικού περιβάλλοντος εκτίθενται στην Έκθεση του Δεκεμβρίου του 2013 που συνέταξε η πρώην Ειδική Εισηγήτρια για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Margaret Sekaggya, και περιλαμβάνουν τα εξής:
α. ευνοϊκό νομικό, θεσμικό και διοικητικό περιβάλλον·
γ. ισχυροί, ανεξάρτητοι και αποτελεσματικοί εθνικοί θεσμοί προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων·
δ. αποτελεσματικές πολιτικές και μηχανισμοί προστασίας, περιλαμβανομένης της δημόσιας στήριξης του έργου των υπερασπιστών·
ε. ειδική μέριμνα όσον αφορά τους κινδύνους και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες υπερασπίστριες και όσοι ασχολούνται με τα δικαιώματα των γυναικών και ζητήματα φύλου·
στ. σεβασμός και στήριξη του έργου των υπερασπιστών εκ μέρους μη κρατικών φορέων·
ζ. ασφαλής και ανοιχτή πρόσβαση των Ηνωμένων Εθνών και των διεθνών οργάνων προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και
η. ισχυρή, δυναμική και ποικιλόμορφη κοινότητα των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
το δελτίο τύπου σχετικά με την ανακοίνωση και παρουσίαση του πρότυπου νόμου είναι διαθέσιμο εδώ
και σχετική με την παρουσίαση και τον πρότυπο νόμο ειδησεογραφία εδώ ("Προστατεύοντας τους Υπερασπιστές Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων", Το Βήμα, 21/11/2017)
Comments
Post a Comment